वासिङ्टन । राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले सोमबार विश्व स्वास्थ्य सङ्गठन (डब्लूएचओ) बाट संयुक्त राज्य अमेरिकालाई फिर्ता लैजाने निर्देशन दिने कार्यकारी आदेशमा हस्ताक्षर गरेका छन् । ट्रम्पले कोभिड–१९ महामारी व्यवस्थापनको विषयमा डब्लूएचओको पटक–पटक आलोचना गरेका थिए।

आफ्नो शपथग्रहणको केही घण्टापछि ह्वाइट हाउसमा बोल्दै उनले संयुक्त राज्य अमेरिकाले संयुक्त राष्ट्रसङ्घको निकायलाई चीनको तुलनामा धेरै बढी भुक्तान गरिरहेको उल्लेख गर्दै भने, ‘विश्व स्वास्थ्यले हामीलाई ठगेको छ ।’

जेनेभा–स्थित संगठनको सबैभन्दा ठूलो दाता संयुक्त राज्य अमेरिकाले डब्लूएचओको कार्यसञ्चालनका लागि महत्त्वपूर्ण वित्तीय सहयोग प्रदान गर्दछ ।

यसको फिर्तीले संस्थाको महत्त्वपूर्ण पुनर्संरचना गर्ने अपेक्षा गरिएको छ र यसले विश्वव्यापी स्वास्थ्य पहलहरूलाई थप अवरुद्ध गर्न सक्छ ।

ट्रम्पले डब्लूएचओसँगको सम्बन्ध तोड्न खोजेको यो दोस्रोपटक हो । आफ्नो पहिलो कार्यकालमा संयुक्त राज्य अमेरिकाले महामारीको सुरुआती चरणमा सङ्गठन चीनबाट अत्यधिक प्रभावित भएको आरोप लगाउँदै फिर्ता हुने आशयको सूचना जारी गरेको थियो । त्यो कदमपछि पूर्वराष्ट्रपति जो बाइडेनको प्रशासनअन्तर्गत उल्ट्याइएको थियो ।

चीनद्वारा समर्थनको प्रतिज्ञा

बेइजिङमा चिनियाँ विदेश मन्त्रालयका प्रवक्ताले बेइजिङले डब्लूएचओलाई समर्थन जारी राख्ने बताएका छन् । ‘डब्लूएचओको भूमिका कमजोर नभई बलियो मात्र हुनुपर्छ’, गुओ जियाकुनले भने, ‘चीनले सधैं झैं डब्लूएचओलाई आफ्नो जिम्मेवारी पूरा गर्न सहयोग गर्नेछ… र मानवताका लागि स्वास्थ्यको साझा समुदाय निर्माण गर्ने दिशामा काम गर्नेछ ।’

आफ्नो नयाँ कार्यकारी आदेशमा ट्रम्पले एजेन्सीहरूलाई ‘संयुक्त राज्य सरकारको कुनै पनि कोष, समर्थन, वा विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनलाई स्रोतहरू हस्तान्तरणलाई रोक्न’ र ‘विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनले पहिले गरेको आवश्यक गतिविधिहरू ग्रहण गर्न विश्वसनीय र पारदर्शी संयुक्त राज्य अमेरिका र अन्तर्राष्ट्रिय साझेदारहरूको पहिचान गर्न’ निर्देशन दिएका छन् ।

प्रशासनले बाइडेनको सन् २०२४ को अमेरिकी विश्वव्यापी स्वास्थ्य सुरक्षा रणनीतिको समीक्षा र खारेज गर्ने योजना पनि घोषणा गरेको छ । उक्त रणनीति सङ्क्रामक रोगका खतराहरूलाई ‘सकेसम्म चाँडो’ रोक्न, पत्ता लगाउन र प्रतिक्रिया दिन डिजाइन गरिएको थियो ।

धेरै विज्ञहरूले अमेरिका फिर्ता भएकोमा चिन्ता व्यक्त गरेका छन् । ‘हामी डब्लूएचओलाई यसबाट टाढा गएर अझ प्रभावकारी बनाउन सक्दैनौं’, बाराक ओबामाको नेतृत्वमा रहेका पूर्व वरिष्ठ स्वास्थ्य अधिकारी टम फ्रिडेनले एक्समा लेखेका छन्, ‘फिर्ता हुने निर्णयले अमेरिकाको प्रभाव कमजोर बनाउँछ, घातक महामारीको जोखिम बढाउँछ र हामी सबैलाई कम सुरक्षित बनाउँछ ।’

अन्यले सङ्गठनबाट फिर्ता हुँदा संयुक्त राज्य अमेरिकाले महत्त्वपूर्ण महामारी निगरानी डाटामा विशेषाधिकार प्राप्त पहुँच गुमाउने हुनाले विदेशबाट आउने स्वास्थ्य खतराहरूको निगरानी र रोकथाम गर्ने क्षमतालाई हानि पुर्याउन सक्ने चेतावनी दिएका छन् ।

‘खोपहरू प्राप्त गर्ने पहिलो हुनुको सट्टा हामी लाइनको पछाडि हुनेछौं’, जर्जटाउन विश्वविद्यालयका जनस्वास्थ्य कानूनका प्राध्यापक लरेन्स गोस्टिनले एक्समा लेखेका छन्, ‘डब्लूएचओबाट फिर्ता हुनाले अमेरिकी सुरक्षा र नवप्रवर्तनमा हाम्रो प्रतिस्पर्धात्मक धारमा गहिरो घाउ पार्छ ।’