ललितपुर । नेपालको प्रमुख डिजिटल भुक्तानी नेटवर्क फोनपेले सीमापार यूपीआई क्यूआर कोड–आधारित पर्सन–टु–मर्चेन्ट (P2M) कारोबारको एक वर्ष पूरा गरेको छ । फोनपेले भारतको नेशनल पेमेन्ट्स कर्पोरेशन अफ इंडिया को अन्तर्राष्ट्रिय शाखा इन्टरनेशनल पेमेन्ट्स लिमिटेड सँग सहकार्य गरी मार्च २०२४ मा सीमापार यूपीआई भुक्तानी स्वीकार गर्ने सेवा सुरु गरेको थियो ।

फेब्रुअरी २०२४ मा यूपीआई एकीकरणपछि, फोनपेले नेपालका ६७ हजार भन्दा बढी व्यापारीहरूलाई डिजिटल भुक्तानी गर्न सक्षम बनाएको छ। त्यस्तै, भारतीय पर्यटकहरूको संख्या १ लाख २७ हजार भन्दा बढी पुगेको छ, जसले आफ्नो मोबाइलमार्फत सहज, छरितो र सुरक्षित कारोबार गर्न सफल भएका छन्। केवल एक वर्षभित्र, फोनपेले १ अर्ब ६० करोड रुपैया (USD १२ मिलियन) भन्दा बढीको यूपीआई कारोबार गरेको छ, जसले खुद्रा, होटल सेवा, स्वास्थ्य सेवा, र पर्यटन क्षेत्रमा डिजिटल भुक्तानीको तीव्र स्नेह दर्शाउँछ ।

पछिल्लो वर्षमा ५.६ लाख भन्दा बढी कारोबारहरू दर्ता भएका छन्, जसले भारतीय पर्यटकहरूले नगदरहित भुक्तानीलाई खुला रूपमा अपनाएको देखाउँछ। ४८ लाख भन्दा बढी पुनः ग्राहकहरू प्रत्येकले सामान्य तीन पटक कारोबार गरेका छन्, जसले सीमापार डिजिटल भुक्तानीमा विश्वास र सहजता झन् वृद्धि भएको संकेत गर्दछ । साथै, ४२ प्रतिशत कारोबारहरू रु १ हजार देखि रु ५ हजारको दायरामा परेका छन्, जसले मुख्य रूपमा खाना, किनमेल, र यात्रा खर्च समेट्छ। नगदरहित भुक्तानीको सरलताले भारतीय पर्यटकहरूको यात्रा अनुभव सहज बनाएको छ, जसले नेपाललाई अझ आकर्षक गन्तव्य बनाएको छ।

नेपालका व्यवसायीहरूले पनि सीमापार भुक्तानीको सफलतामा महत्वपूर्ण भूमिका खेलेका छन्। तीर्थयात्रा स्थलहरू देखि ट्रेकिङ एडभेन्चर र खुद्रा बजारसम्म, व्यापारीहरूले यूपीआई भुक्तानीलाई स्वीकार गर्दै आफ्नो ग्राहक दायरा विस्तार गरेका छन्, जसले नेपालको अर्थतन्त्रलाई सहयोग पुर्याएको छ । खुद्रा पसलहरू (२७ प्रतिशत), रेस्टुरेन्ट र क्याफेहरू (१९.६८ प्रतिशत), र होटल तथा रिसोर्टहरू (१५.४प्रतिशत) प्रमुख खर्च क्षेत्र रहेका छन् । प्रमुख यूपीआई कारोबार केन्द्रहरूमा पशुपतिनाथ मन्दिर, ठमेल, पोखरा (लेकसाइड) , जोमसोम–मुक्तिनाथ, र सीमाक्षेत्र सहरका आँखाका अस्पतालहरू रहेका छन्। क्षेत्रीय रूपमा, बागमती प्रदेश (प्रदेश ३, जसमा काठमाडौं उपत्यका पनि पर्छ) ले ४४ प्रतिशत कुल कारोबारको नेतृत्व गरेको छ, जसले नेपालका प्रमुख पर्यटक गन्तव्यहरूमा नगदरहित भुक्तानीको उच्च वृद्धि देखाउँछ ।

यूपीआई भुक्तानी स्वीकृति केवल शहरी क्षेत्रमा सीमित छैन—यो डोल्पा, अछाम, र बाजुरा जस्ता दुर्गम स्थानहरूमा पनि विस्तार भएको छ। डिजिटल भुक्तानी प्रविधिले नेपालका टाढाका समुदायहरूलाई पनि वित्तीय रूपमा जोड्न सफल भएको छ। सीमापार भुक्तानीमा एउटा महत्वपूर्ण सफलता नेपाल राष्ट्र बैंकका गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीले मुक्तिनाथ मन्दिरमा यूपीआई भुक्तानी सेवा शुभारम्भ गर्दा प्राप्ति भएको थियो । नेपाल राष्ट्र बैंक, फोनपे, प्रभु बैंक, र स्थानीय अधिकारीहरूको उपस्थितिमा आयोजित कार्यक्रममा भारतीय भक्तजनहरूले फोनपे क्यूआर स्क्यान गरेर डिजिटल भुक्तानी गर्न सक्ने व्यवस्था उद्घाटन गरिएको थियो। गभर्नर अधिकारीले डिजिटल भुक्तानीले वित्तीय समावेशीकरण प्रवद्र्धन गर्ने र नेपाललाई ‘डिजिटल नेपाल’ दिशामा अगाडि बढाउने विषयमा जोड दिए।

फोनपेका सीईओ दिवश कुमारले भने, ‘नेपालमा फोनपे नेटवर्कमार्फत यूपीआई भुक्तानीको सफलताले देशको तीव्र डिजिटल रूपान्तरणलाई प्रतिबिम्बित गर्छ। नेपाली व्यापारीहरू र भारतीय पर्यटकहरूले ‘स्क्यान टू पे’ को सहज अनुभवलाई अत्यधिक प्रशंसा गरेका छन्, जसले नगदको झन्झटबिना नै यात्रालाई अझ सरल बनाएको छ। यो केवल सुरुवात मात्र हो—हामी नेपालभर यूपीआई स्वीकृति विस्तार गर्ने र नेपाली ग्राहकहरूलाई भारतमा फोनपे–सक्षम एपहरू मार्फत सहज भुक्तानी गर्ने वातावरण तयार गर्ने लक्ष्य राखेका छौँ, जसले सीमापार डिजिटल वृद्धिलाई नयाँ उचाइमा पुर्याउनेछ ।’

नेपालले डिजिटल नवीनतालाई अझ मजबुत रूपमा अंगाल्दै जाँदा, फोनपे सीमापार भुक्तानी समाधानहरू विस्तार गर्न, सुरक्षा उपायहरू सुदृढ गर्न, र नेपालको अर्थतन्त्र तथा पर्यटन क्षेत्रलाई प्रोत्साहन गर्न प्रतिबद्ध छ । यूपीआईको सफल एकीकरणसँगै, फोनपे नेपाललाई नगदरहित अर्थतन्त्रतर्फ अग्रसर गराउने नेतृत्वमा उभिन सफल भएको छ।