वाशिङ्टन । बुधबारदेखि अमेरिकामा संघीय सरकार औपचारिक रूपमा शटडाउनमा गएको छ। संसदको उच्च सदन सीनेटमा खर्चसम्बन्धी विधेयक पास नहुनु र बजेटबारे सहमति नजुटेकै कारण यो अवस्था आएको हो। यो शटडाउन २०१८ पछि पहिलो हो।

शटडाउनका कारण हजारौं संघीय कर्मचारीहरू अवैतनिक बिदामा पठाइएका छन्। गैर–आवश्यक मानिएका सरकारी सेवाहरू बन्द भएका छन् भने राष्ट्रिय पार्कदेखि श्रम मन्त्रालय अन्तर्गतको ब्यूरो अफ लेबर स्टाटिस्टिक्स समेत बन्द भएको छ। यसकै कारण शुक्रबार सार्वजनिक हुने भनिएको मासिक रोजगारी प्रतिवेदन पनि प्रकाशित हुन सकेन। अर्थतन्त्रमा अनिश्चितता बढिरहेका बेला प्रतिवेदन रोकिएपछि बजारमा थप दबाब पर्ने अपेक्षा गरिएको छ।

राजनीतिक कारण र दोषारोप

सरकारी खर्चबारे डेमोक्र्याट र रिपब्लिकनबीच सहमति जुट्न नसकेपछि प्रस्तुत बिल आवश्यक मत ल्याउन सकेन। डेमोक्र्याटले पेस गरेको प्रस्तावलाई सीनेटमा ६० मत चाहिएकोमा ४७ मात्र समर्थन प्राप्त भयो। त्यसपछि रिपब्लिकनको प्रस्ताव पनि असफल भयो।

रिपब्लिकन नेताहरूले शटडाउनको दोष डेमोक्र्याटलाई लगाएका छन्। रिपब्लिकन नेता जॉन थ्यूनले भने, “डेमोक्र्याट्सले चरम वामपन्थीहरूको दबाबमा आएर संघीय सरकार ठप्प पारिदिए।” हाउस स्पिकर माइक जोनसनले भने, “आज हजारौं अमेरिकी नागरिकले सरकारी भवनमा ‘अगला आदेश नभएसम्म बन्द’ भन्ने बोर्ड देख्नेछन्।”

तर डेमोक्र्याट नेताहरूले भने उल्टै रिपब्लिकनलाई दोष दिएका छन्। सीनेटमा डेमोक्र्याट नेता चक शुमरले भने, “रिपब्लिकनहरूले वार्ताबाट टाढा बसेर देशलाई संकटमा धकेलेका छन्।” सीनेटर क्रिस मर्फीले पत्रकारहरूसँग भने, “यसको अवधि कति लामो हुन्छ भन्ने प्रश्न रिपब्लिकनलाई गर्नुहोस्।”

कर्मचारी र सेवामा असर

शटडाउनका कारण करिब ८ लाख संघीय कर्मचारी अस्थायी बिदामा जान सक्ने अनुमान छ। धेरैले “फरलो नोटिस” (अनिवार्य अवकाश पत्र) पाइसकेका छन्। आवश्यक सेवाहरू—जस्तै सेना, सीमा सुरक्षा, हवाई यातायात नियन्त्रण, सामाजिक सुरक्षा र स्वास्थ्य सेवाहरू भने निरन्तर जारी रहनेछन्। तर गैर–आवश्यक सेवाहरू—जस्तै विद्यार्थी ऋण, खाद्य निरीक्षण, प्री–स्कूल फन्डिङ र नेशनल पार्क सञ्चालन जस्ता सेवा प्रभावित हुनेछन्।

अर्थतन्त्रमा प्रभाव

विशेषज्ञहरूले अनुमान गरेका छन्, शटडाउन लामो समय चलेमा अमेरिकी अर्थतन्त्रमा हप्तामा ०.१ देखि ०.२ प्रतिशत अंकले आर्थिक वृद्धिदर घटाउन सक्छ। विगतमा भएका शटडाउन छोटो अवधिका भए पनि यसले तत्कालिन उत्पादन र रोजगारीमा नकारात्मक असर गरेको थियो।

२०१९ मा भएको ३६ दिन लामो शटडाउन अमेरिकी इतिहासकै सबैभन्दा लामो थियो। यो पटकको शटडाउन त्यसभन्दा ठूलो हुन सक्ने आशंका गरिएको छ।

विश्व अर्थतन्त्रमा असर

अमेरिकी अर्थतन्त्र विश्वकै सबैभन्दा ठूलो भएकाले यस किसिमको शटडाउनको असर अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा पनि पर्ने अपेक्षा गरिएको छ। मासिक रोजगारी प्रतिवेदन रोकिँदा वित्तीय बजार अनिश्चित बन्नेछ। लगानीकर्ताहरूले विश्व अर्थतन्त्रको दिशा बुझ्न अमेरिकाको श्रम बजारलाई आधार मान्ने भएकाले यसले अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा उतार–चढाव ल्याउन सक्छ।

साथै, अमेरिकी अर्थतन्त्रमा उपभोग र उत्पादनमा मन्दी आउँदा विश्व व्यापारमा नकारात्मक प्रभाव पर्न सक्ने अर्थशास्त्रीहरूको भनाइ छ। अहिले नै ट्यारिफ, भू–राजनीतिक तनाव र प्रविधिगत परिवर्तनका कारण अस्थिर बनेको विश्व अर्थतन्त्रमा शटडाउनले थप संकट ल्याउने आकलन गरिएको छ।