बीबीसी । आज जुन द्वीपबारे हामी तपाईंलाई बताउन गइरहेका छौं, त्यो न केवल आफ्नो सुन्दरताका कारण परिचित छ, बरु एउटा त्यस्तो कारण पनि छ जसले यसलाई विश्वका अन्य सबै द्वीपहरूबाट अलग बनाउँछ ।
हामी तपाईंलाई फिलिपिन्सको एउटा द्वीपमा लैजान गइरहेका छौं जसको नाम सिकिउजोर हो । यस द्वीपमा त्यस्तो के विशेष छ जसले यसलाई अन्य द्वीपहरूबाट अलग बनाउँछ ?
फिलिपिन्सको यस सुदूरवर्ती द्वीपमा प्राचीनकालदेखि जादू टोना र स्थानीय जडीबुटीहरूको सहायताले विभिन्न रोगहरूको उपचारका लागि चिकित्सा केन्द्रहरू बनेका छन् र यसै कारण यो द्वीप विश्वभर प्रसिद्ध छ । सिकिउजोर, मध्य विसायस क्षेत्रमा पर्छ जसले फिलिपिन्सका धेरै यात्रुहरूलाई आकर्षित गर्दछ । यस द्वीपमा बिरामी वा अन्य समस्याहरूको समाधान खोज्न आउनेमा केवल फिलिपिन्सका मानिसहरू मात्र होइन, बरु विश्वभरका मानिसहरू समावेश छन् ।
यहाँ यस चिकित्सा पद्धतिलाई क्याथोलिक धर्मलाई मान्ने स्पेनिस यात्रुहरूले प्रारम्भ गरेका थिए । यहाँ सोह्रौँ शताब्दीमा सुरु गरिएको चिकित्सा पद्धतिमा पोषण बनाउनु (अर्थात बोतलमा विभिन्न जडीबुटीहरू राखेर तिनीहरूको रस निकाल्नु वा तिनीहरूको सहयोगले औषधि बनाउनु), शरीर र आत्माबाट नराम्रो प्रभावहरूलाई जादू टोना गरेर हटाउनु, र जडीबुटीहरूको धूप दिनु समावेश छ । यस द्वीपको प्राकृतिक र अलौकिक चिकित्सा पद्धतिलाई रोग हटाउनका लागि अत्यन्त महत्वपूर्ण मानिन्छ ।
रोग हटाउनेलाई सम्मान
गाइड लुईस नथानील बोरोंगनले हाम्रो वरपर एउटा संसार लेकेको बताउँछन् । उनी भन्छन्, “नराम्रो आत्माहरू झरना, जंगल र समुद्रमा हरेक ठाउँमा हुन्छन् र यदि हामीले तिनीहरूलाई कुनै पनि प्रकारले आक्रमण ग¥यौं वा नोक्सान पुर्यायौं भने तिनीहरूले रोग र असहनीय पीडा, यहाँसम्म कि मृत्युको रूपमा पनि हामीसँग बदला लिन सक्छन् ।” बोरोंगन बताउँछन् कि दोस्रो कारक जादू टोना हो ।
उनी भन्छन्, “यसका धेरै रूपहरू हुन्छन् जसमा हेपलिट (अर्थात कसैलाई भुडु गुडिया मार्फत मार्नु) र बारंग (फिलिपिन्सको कालो जादूको एउटा रूप) समावेश छ ।”
तेस्रो उपाय भनेको केही सजिलो चिकित्सा पद्धति हो । यसमा कुनै पनि स्थानीय चिकित्सककहाँ गएर उपचार गराउनुहोस् । जो विशेष रूपमा प्राकृतिक चीजहरूको सहयोगले तपाईंको सानोदेखि सानो रोगको उपचार गर्न जान्दछन् ।
फिलिपिन्सको यस द्वीपमा भेटिने चिकित्सकहरूको क्षमतामा धेरै विश्वास गरिन्छ । बोरोंगन बताउँछन् कि बस तपाईं यहाँ आएर आफ्नो स्थानीय ड्राइभरलाई सोध्नुपर्छ कि यो रोगको उपचार कहाँ गराउनु पर्छ, त्यसपछि उसले तपाईंलाई आफैं भन्छ कि तपाईं कहाँ जानुहोस् । उनी भन्छन्, “यस द्वीपमा विभिन्न तरिकाहरूले उपचार गर्नेहरूको विश्वास छ कि तिनीहरूको क्षमता ईश्वरको उपहार हो, त्यसैले तिनीहरू केवल केही छानिएका व्यक्तिहरूका लागि मात्र उपलब्ध छैनन्, बरु सबैका लागि उपलब्ध छन् ।”
“उनीहरू यहाँ आउनेहरूमा कुनै भिन्नता गर्दैनन्, सबैलाई मद्दत गर्छन् । आज फिलिपिन्सको यस द्वीपलाई ‘जादुई द्वीप’ भनेर चिनिन्छ ।” यस द्वीपका स्थानीय बासिन्दाहरू आधुनिक डाक्टरकहाँ जानुको सट्टा नियमित रूपमा त्यस्ता चिकित्सककहाँ जान्छन् जसले यस द्वीपमा आफ्नै तरिकाले र पारंपरिक तरीकाले उपचार सक्षमता राख्छन् ।
बोरोंगन भन्छन्, “यी चिकित्सकहरू ती रोगहरूको उपचारमा सफल हुन्छन् जसमा पश्चिमी औषधिहरू काम गर्दैनन् । उनीहरूको उपचारको एउटा महत्वपूर्ण हिस्सा घरमा जडीबुटीबाट बनेका औषधिको विधि हो ।”
यो द्वीप यहाँ उम्रने ३०० भन्दा बढी जडीबुटीहरूले भरिएको छ । जसको सहयोगले विभिन्न औषधिहरू बनाइन्छन् र तिनको सहयोगले उपचार गरिन्छ । यस द्वीपमा यति धेरै संख्यामा जडीबुटीहरू पाइने कारण यहाँ लामो समयदेखि यो चिकित्सा पद्धति प्रचलित छ ।
जादू टोनाको परम्परा
स्पेनका यात्री हुवान अगीरे र एस्टेबान रोड्रिग्वेज सन् १५६५ मा सिकिउजोर द्वीपमा पुग्ने पहिलो यूरोपियन थिए । द्वीपलाई टाढाबाट देखेर र आगो सम्झेर उनले यसको नाम असला डे फ्यूगो (फायर आइलैंड) राखे । बोरोंगन भन्छन्, “वास्तवमा यो रोशनी द्वीपका ‘मूलो’का रुखहरूमा उड्ने झिलमिलाहटबाट आएको थियो ।”
“यो प्राकृतिक दृश्य अब अत्यन्त दुर्लभ भइसकेको छ । शायद यही कारण थियो कि सिकिउजोरले सबैभन्दा पहिले जादूको प्रभावका कारण प्रसिद्धि पायो । यसै कारणले छिमेकी द्वीपका स्थानीय मानिसहरू पनि यहाँ आउन डराउँथे र त्रसित हुन्थे ।”
फिलिपिन्समा सन् १५२१ मा क्याथोलिक धर्म पुगे पनि, मिशनरीहरू सन् १७०० सम्म सिकिउजोर द्वीपमा पुग्न सकेका थिएनन् र शायद यसको एक कारण जादू टोनेका भ्रमहरु थिए । बोरोंगन भन्छन्, “त्यतिबेला द्वीपको संस्कृतिमा जादू टोनेको परम्परा निकै बलियो थियो, मिशनरीहरू यसलाई परिवर्तन गर्न सक्दैनथे ।”
“तर समय बित्दै जाँदा दुवै विश्वासहरू एकअर्कामा मिसिए । रोग हटाउनेहरूले स्वीकार गरे कि उनीहरूको क्षमता एक शीर्ष शक्ति (ईश्वर)बाट आउँछ । उनीहरूले धार्मिक प्रतीकहरूलाई अपनाए र धेरैले सान एन्टोनियो गाउँमा बस्न रुचाए ।”
माया र सफलताको मिठास
यस द्वीपमा जडीबुटीहरूको व्यापक उपयोग हुन्छ र ती सडक किनारका पसलहरूमा लगभग १०० पीसो अर्थात् करिब २२८ रुपैयाँ मा सजिलै खरिद गर्न सकिन्छ । सबैभन्दा लोकप्रिय मोहब्बतको एउटा शरबत हो जसमा २० प्राकृतिक तत्व हुन्छन् । यसमा ‘पंगामे’ पनि समावेश छ । यो एउटा टहनी हो जुन हातजस्तो देखिन्छ।
तीस वर्षभन्दा बढी समयदेखि यो शरबत बनाउने लिलिया आलोम भन्छिन्, “यो एउटा संकेत हो, अर्थात्, मेरो नजिक आउ, चाहे त्यो प्रेम होस् वा खुशी ।” आलोमले मलाई बताइन् कि यो शरबत जीवनभरको प्रेम ल्याउन सक्दैन, “यो थोरै समयका लागि भावनाहरूलाई उचाल्न मात्र प्रभावकारी हुन्छ तर यो वास्तवमा व्यापारमा सफलता प्राप्त गर्नका लागि उपयुक्त छ ।”
आध्यात्मिक शक्तिका लागि कालो शनिबारको परम्परा
दुई सयभन्दा बढी तत्वहरूबाट कालो औषधि ‘मिनासा’ बनाइन्छ । यसलाई ‘ट्युव’को क्रममा बालिन्छ । ट्युव एउटा यस्तो रीत हो जसले जादू र आत्माका प्रभावहरूलाई हटाउँछ। ‘मिनासा’ बनाउनका लागि चिकित्सक लगातार सात शुक्रबार आध्यात्मिक शक्तिका स्थानहरूको यात्रा गर्छन् ताकि कीरा, फूल, जडीबुटी, जङ्गली मह, र कबरिस्तानमा पग्लिएका मैनबत्तीहरू जस्ता विभिन्न तत्वहरूलाई जम्मा गर्न सकून्।
यो वर्षमा केवल एक दिन बनाइन्छ, कालो शनिबारमा फिलिपिन्समा शोकको दिन मानिन्छ, त्यसैले यसको लागि ब्ल्याक वा कालो शब्द प्रयोग गरिएको छ।
‘टिगी’ र मृतक आत्माको रोगको उपचार
‘टिगी’ एउटा यस्तो प्रक्रिया हो जसले मर्ने व्यक्तिको आत्माबाट उत्पन्न हुने रोगहरूको उपचार गर्छ । चिकित्सक पास्कल ओगोक मर्ने व्यक्तिको पहिचानका लागि एउटा छडी प्रयोग गर्छन्, “जब तिनको नाम उच्च आवाजमा लिइन्छ, छडी झुक्छ वा लामो हुन्छ”, ओगोक भन्छन्, “उनी (आत्मा) प्रायः मसँग असन्तुष्ट छन् किनभने उनलाई बिर्सिएको छ ।”
उपचारको तरिका सरल छ । बिरामी व्यक्तिले स्थानीय पादरीलाई नगद उपहार दिन्छ र मृतक व्यक्तिको नाममा प्रार्थना गरिन्छ ताकि असन्तुष्ट आत्मालाई खुशी पार्न सकियोस् ।
जादू र आत्मालाई भगाउने
रोहिली लूगातिमान ‘बोलो–बोलो’ को सहायताले रोग भगाउने अब एक्लो चिकित्सक हुन् । यस चिकित्सा पद्धतिमा ताजा पानीले भरेको एउटा मर्तबान, भूसा र एउटा जादुई पत्थर प्रयोग गरिन्छ। पानीमा बुलबुला उडाइन्छ जबकि मर्तबानलाई बिरामीको माथि राखिन्छ । पत्थरले जादू र आत्मालाई हटाउँछ जसका कारण पानी बादलिन्छ र आत्मा जादुई रूपमा प्रकट हुन्छ ।
लूगातिमान भन्छिन् कि उनले टिड्डीदेखि सुईसम्म सबै कुरा रोग भगाउने क्रममा देखेको छ ।
यो प्रक्रिया त्यतिबेलासम्म दोहोर्याइन्छ जबसम्म पानी सफा हुन्छ । र, पानीको सफा हुनु राम्रो स्वास्थ्यको संकेत हो।
उपचार गर्ने चिकित्सकहरूले शुल्क लिँदैनन्
उपचार गर्ने चिकित्सकहरूले शुल्क लिँदैनन् तर साना उपहारहरूको अनुरोध गर्छन् । रोगको उपचार गर्ने जुआनिता तोरीमाचा भन्छिन्, “यो बस गुजारा गर्नका लागि हो । यो नाफा कमाउनका लागि होइन ।”
उनको भनाइ छ, “हामी शान्त र आरामदायक जीवन बिताइरहेका छौं, हामीलाई केही कमी छैन ।” तर यी सबैका बाबजुद, हालका वर्षहरूमा यस्ता चिकित्सकहरूको संख्या घटेको छ । यस प्रवृत्तिलाई परिवर्तन गर्नका लागि सन् २००६ देखि हरेक पवित्र हप्ता वार्षिक ‘सिकिउजोर हिलिंग फेस्टिवल’ माउन्ट बांडिलान नेशनल पार्कमा आयोजना गरिन्छ । स्थानीय बासिन्दाहरू र पर्यटकहरू – दुबैलाई यसमा स्वागत गरिन्छ ।
उनी भन्छन्, “हामी यो देखाउन चाहन्छौं कि हाम्रो उपचार शक्तिशाली छ र सदियौंदेखिको यही कुरा हो जसले सिकिउजोरलाई विशेष बनाएको छ । हामी यो जादूलाई कहिल्यै छोड्न चाहँदैनौं ।”
प्रतिक्रिया दिनुहोस्